Zgodnie m.in. art. 27ustawy o ROD, w celu przekazania działki, zarząd ROD powinien:

• Zawrzeć z osobą ubiegającą się o działkę umowę dzierżawy działkowej.
• Umowa dzierżawy działkowej zawierana jest pomiędzy zarządem ROD a pełnoletnią osobą fizyczną. Umowa może być również zawarta z małżonkiem działkowca, jeżeli żąda ustanowienia prawa do działki wspólnie ze swoim współmałżonkiem.
• Umowa dzierżawy działkowej nie może być zawarta w celu ustanowienia prawa do więcej niż jednej działki.
• Przy ustanowieniu prawa do działki zarząd ROD winien uwzględnić w szczególności ustawowe funkcje ROD i działki, a także miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się o działkę.
• Umowa dzierżawy działkowej podpisywana jest w formie zwykłej pisemnej. Oznacza to, że nie jest wymagane udawanie się w tej sprawie do notariusza.
• Z dniem podpisania umowy dzierżawy działkowej, nabywca uzyskuje prawa i obowiązki wynikające z prawa do działki. Nie jest zatem konieczne oczekiwanie na zatwierdzenie tej umowy przez zarząd ROD. Uchwała w sprawie podpisania umowy dzierżawy działkowej jest podejmowana przez zarząd ROD przed podpisaniem ww. umowy. W przypadku odmowy podpisania umowy dzierżawy działkowej, osoba ubiegająca się o działkę może wystąpić do sądu ze stosownym powództwem. Odwołanie do organów PZD nie przysługuje.

Zgodnie zart. 38ustawy o ROD, w przypadku śmierci działkowca niepozostającego w związku małżeńskim (np. kawalera, wdowca, rozwodnika), prawo do działki mogą nabyć osoby bliskie tj. dzieci, wnuki, prawnuki, rodzice, dziadkowie, rodzeństwo, dzieci rodzeństwa oraz osoby pozostające z działkowcem w stosunku przysposobienia (art. 2 pkt 8 ustawy o ROD).

W celu nabycia prawa do działki po zmarłym działkowcu jedna z ww. osób powinna:

• Złożyć do zarządu ROD wniosek o zawarcie umowy dzierżawy działkowej. Wniosek powinien zostać złożony w terminie nieprzekraczającym 6 miesięcy od dnia śmierci działkowca. Do wniosku powinien zostać załączony akt zgonu zmarłego działkowca. Dla celów dowodowych, osoba bliska ubiegająca się o działkę powinna uzyskać potwierdzenie wpłynięcia wniosku do zarządu ROD w oznaczonym dniu (poprzez uzyskanie pisemnego pokwitowania przez co najmniej 1 członka zarządu ROD – gdy wniosek jest składany osobiście, albo przesyłając wniosek listownie, za zwrotnym potwierdzeniem odbioru).
• Podpisać z zarządem ROD umowę dzierżawy działkowej. Umowa taka nie może zostać podpisana przed upływem 6 miesięcy od dnia śmierci działkowca. Wynika to z tego, że w tym czasie prawo do złożenia wniosku przysługuje również innym osobom bliskim. Jeżeli inne osoby bliskie nie złożą takiego wniosku, zarząd ROD może podpisać z jedynym wnioskodawcą umowę dzierżawy działkowej (o ile spełnia on wymogi określone w ustawie o ROD). W przypadku zgłoszenia się w ww. terminie kilku uprawnionych, o ustanowieniu prawa do działki będzie rozstrzygał sąd w postępowaniu nieprocesowym, biorąc pod uwagę w szczególności okoliczność, czy osoba uprawniona korzystała z działki ze zmarłym (wniosek do sądu powinna złożyć osoba ubiegająca się o działkę) (art. 38 ust. 3 ustawy o ROD),
• Osoba bliska,która uzyskała tytuł prawny do działki może zostać również członkiem PZD, poprzez złożenie do zarządu ROD deklaracji członkowskiej. Przyjęcie w poczet członków PZD następuje na mocy uchwały zarządu ROD.
• Osoba bliska, która uzyskała tytuł prawny do działki w ROD powinna uiścić opłatę na rzecz ROD,o której mowa w § 147 ust. 1 pkt 2statutu PZD. Z opłaty, o której mowa w § 147 ust. 1 pkt 1 statutu PZD jest zwolniona, (stosownie do § 147 ust. 4statutu PZD).
• Osoba bliska, która uzyskała tytuł prawny do działki w ROD powinna wziąć udział w szkoleniu organizowanym dla nowych działkowców.

Zgodnie z ustawą o ROD, wnuk może w dwojaki sposób nabyć działkę po babci lub dziadku, będącym działkowcem.

Jeżeli, nabycie działki ma nastąpić za życia działkowca, powinien wraz z babcią lub dziadkiem w zależności komu przysługuje tytuł prawny do działki, podpisać umowę przeniesienia praw do działki. Umowa taka powinna zostać podpisana w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi(uwaga: przedmiotowa forma nie jest tożsama z aktem notarialnym). Po podpisaniu, wraz z wnioskiem o zatwierdzenie przeniesienia praw do działki powinna zostać złożona do zarządu ROD. Szczegółowe kwestie przenoszenia prawa do działki reguluje art. 41 ustawy o ROD.

Natomiast w przypadku nabycia działki po śmierci działkowca (niepozostającego w związku małżeńskim, tj. wdowca, rozwodnika czy też kawalera/panny), wnuk w terminie nieprzekraczającym 6 miesięcy od dnia śmierci babci lub dziadka powinien złożyć do zarządu ROD wniosek o zawarcie umowy dzierżawy działkowej. Zarząd ROD będzie miał obowiązek zawarcia z wnuczkiem umowę dzierżawy działkowej, gdy stwierdzi, że:

• Osoba składająca wniosek jest wnukiem zmarłego działkowca oraz
• Spełnia on przesłanki ustawowe do bycia działkowcem

O ile nie wpłynęło więcej wniosków od osób bliskich o zawarcie umowy dzierżawy działkowej. Wówczas o przydziale działki będzie decydował sąd.

Umowa dzierżawy działkowej powinna być podpisana pomiędzy wnukiem a zarządem ROD nie wcześniej niż po upływie 6 miesięcy od dnia śmieci działkowca, w zwykłej formie pisemnej (uwaga: oznacza to, że nie musi zawierać podpisów notarialnie poświadczonych ani nie musi być zawarta w formie aktu notarialnego). Kwestie nabywania działki po śmierci działkowca reguluje art.38 ustawy o ROD. Więcej na ten temat w materiale pt.„NABYCIE DZIAŁKI PRZEZ OSOBĘ BLISKĄ PO ZMARŁYM SAMOTNYM DZIAŁKOWCU”.

Ustawa o ROD (art. 27 ust.2) stanowi, że tytuł prawny do działki w ROD może przysługiwać jednemu małżonkowi albo obojgu (łącznie). W praktyce występują obie sytuacje. Jednakże pod względem prawnym i funkcjonalnym zdecydowanie lepszym rozwiązaniem jest, aby mąż i żona posiadali wspólne prawo do działki w ROD.

Do zalet posiadania wspólnego prawa do działki rodzinnej należy to, że:

• Drugi małżonek niezależnie od współmałżonka ma prawo korzystania z działki na podstawie konkretnego tytułu prawnego.
• Z prawem współmałżonka do działki w ROD nie wiążą się żadne dodatkowe opłaty (opłata ogrodowa jest pobierana od działki, a składka członkowska po ½ od każdego małżonka);
• Współmałżonek, który posiada tytuł prawny do działki jest zabezpieczony na wypadek śmierci współmałżonka tj. nie musi w terminie 6 miesięcy od dnia śmierci małżonka składać oświadczenia woli o wstąpieniu w stosunek prawny wynikający z tego prawa pod rygorem wygaśnięcia prawa do działki. Z chwilą śmierci współmałżonka, pozostaje przy swoim tytule prawnym.
• Po rozwodzie, współmałżonek ma prawo współdecydowania, komu przypadnie działka. W przeciwnym razie, z dniem uprawomocnienia się wyroku rozwodowego traci możliwość korzystania z działki byłego małżonka,
• Ma możliwość uzyskania członkostwa w PZD i udziału w podejmowaniu najważniejszych decyzji dotyczących ogrodu, w tym ma możliwość wpływu na wysokość opłat ogrodowych.

Prawo dzierżawy działkowej do działki współmałżonek może uzyskać w bardzo prosty sposób. Należy złożyć do zarządu ROD wniosek o ustanowienie prawa do działki w ROD, a następnie zarząd ROD powinien rozpatrzyć wniosek i podjąć uchwałę w tej sprawie. Na końcu, zarząd ROD powinien podpisać ze współmałżonkiem umowę dzierżawy działkowej.

W celu ułatwienia współmałżonkom nabywania prawa do działki współmałżonka, poniżej został opublikowany wzór:

• wniosku o ustanowienie prawa do działki w ROD wspólnie ze współmałżonkiem
• uchwały zarządu ROD w tej sprawie
• umowy dzierżawy działkowej ze współmałżonkiem